MURSİ KABİLESİ
Güzelliğin Evrensel Bir Tanımı Olmadığının Kanıtı, Mursi Kadınları
Etiyopya Omo Vadisi turumuza devam ederken, o sabah her zamankinden biraz daha fazla heyecanlı güne başlıyorum çünkü o gün, herkesin hayatında mutlaka bir kez de olsa duyduğu ve kadınlarının dudaklarına taktıkları kil plakalarıyla ünlü Mursi Kabilesini ziyaret etmek için yola çıkıyoruz.
Mursi Kabilesi, Etiyopya‘nın güney batısında Omo Nehri ile Mago Ulusal Parkı’nı çevreleyen dağlık alanda yaşıyorlar. İklim ve hava şartlarına bağlı olarak yılda iki kere göç eden Mursi Kabilesi’ne ulaşabilmek için epey dağlık bir yoldan tepeye çıkarak ilerliyoruz.
Daha önce karşılaştığımız kabileleri göz önüne alarak söyleyebilirim ki Mursi Kabilesi daha kendi içinde ve biraz da agresif bir kabile. Zaten köyün içine girmemize izin vermiyorlar. Rehberimiz, yerel rehberle birlikte köyün şefiyle konuşarak kabileden bazı insanları fotoğraf çekebilmemiz için bizim olduğumuz alana getirebilmek için anlaşıyor. Tabi bu fotoğraf çekme işlemi Mursi Kabilesi’nde hep para karşılığında gerçekleştiriliyor. Kabile halkı için, topraklarını gezmeye gelen turistlerle fotoğraf çektirmek bir gelir kaynağı. Sadece para karşılığında fotoğraflarını çekebiliyorsunuz ve bu konuda oldukça ısrarcılar. Köyün şefine öncesinde fotoğraf için para vermenize rağmen fotoğrafını çektiğiniz herkese ayrıca para vermeniz gerekiyor.
Dışarıdan gördüğümüz kadarıyla, alçak girişli toprak kulübelerde yaşıyorlar. Kulübelerin alçak kapılı olmasının sebebinin sivrisineklerden korunmak olduğunu düşünüyoruz.
Mursi kadınlarını ilk kez gördüğünüz de şaşkınlığınızı gizleyebilmeniz mümkün değil. Dudaklarında kil tabaklarla ünlü olduklarını bilseniz de onlarla ilk karşılaşmanızda yine de gözleriniz hayret ve şaşkınlıkla büyüyor. Mursi Kabilesi kadınları, küçük yaşlarda dudaklarını bir diken yardımıyla keserek, kilden yaptıkları plakaları dudaklarına yerleştiriyorlar. Bu kil plakalara “Levi” deniyor. Levi bir kadının zenginliğinin ve güzelliğinin göstergesi Mursiler için. Bu kil plakalar zaman içinde büyüyor ve büyüklüğü kadının değeriyle eş anlama geliyor. Bir Mursi kadınının kil plakası ne kadar büyükse, bu o kadar güzel ve zengin olduğu anlamına geliyor ayrıca bu plakanın çapı ölçülerek evlilik zamanında o kadar başlık parası talep ediliyor. Tabi bu kabileler için başlık parası her zaman büyükbaş hayvan oluyor.
Bu kil plakaların hikayesini, rehberimize sorduğumuz da; kabileler arasındaki savaşlarda kadınların zarar görmemesi, kabile kadınlarının diğer kabileler tarafından kaçırılmaması için kadınları çirkinleştirmek istediklerini öğreniyoruz. Ama bu konuda birçok şehir efsanesi de mevcut; köle tüccarlarının elinden kurtarmak için kadınları çirkinleştirmeye çalıştıkları ya da sadece kadınların daha güzel göründüğünü düşündükleri için bu kil plakaları taktıkları hikayeleri de var.
Dudaklarındaki kil tabaklar ve kulak deliklerindeki halkalarla Mursi kadınlarının yanında, yüzlerini ve vücutlarını beyaza boyayan Mursi erkekleri de en az kadınları kadar ilginç görünüyorlar. Beyaza boyanmak için kullandıkları külün vücutlarındaki yağı temizlediğini ve aynı zamanda da sivrisinekleri uzak tutmaya yaradığını öğreniyoruz. Kabile erkeklerinin ilginç ama aynı zamanda bizi korkutan diğer bir özelliği de boyunlarında taşıdıkları silahlar. Bu kalaşnikoflar, Mursi Kabilesi’nde zenginliği simgeliyor. Başta gerçek değildir diye düşünsem de dikkatli bakınca hepsinin gerçek silah olduğunu fark etmem çok uzun sürmüyor.
Mursi erkekleri de kadınları da vücutlarını kendi yaptıkları yaralarla süslemeyi gelenekselleştirmişler. Jiletle kaldırdıkları derilerin içine kül basarak, yara haline getiriyorlar ve bu yaralarla vücutlarına desenler çiziyorlar. İnce kesiklerle vücutlarına işledikleri ve dövme niteliği taşıyan bu desenler erkeklerin cesaretlerinin ve güçlerinin bir simgesi olarak düşünülürken; kadınların da güzelliklerine güzellik katmak amacıyla yapılıyor.
Mursi kabilesinin fotoğraflarını çekerken, hayatımın en ilginç anlarından birini daha yaşadığımın farkındayım. Bu yüzden her anın tadını çıkarmak istiyorum ve anıların hafızanın derinliklerinde kaybolmasına izin vermek istemediğim için çekebildiğim kadar fotoğraf çekmek istiyorum. Kabilenin agresif yapısı, aslında sadece fotoğraf için para isteme kısmında kendini gösteriyor. Bahsettiğim gibi bu ritüel Mursiler için aynı zamanda geçim kaynağı, bu yüzden para isteme konusunda asabiler.
Her ne kadar fotoğraflarını çekmek için ziyaretlerine gelen turistlere alışmış olmaları gerekse de, onlarında bizi garipsediği bakışlarından belli. Fotoğraf çekme esnasında kabileden bir erkek boynumdaki Beşiktaş atkımı ilgimi çekici bulmuş olmalı ki almak istiyor, ben de veriyorum.
Mursi Kabilesinin topraklarına veda edip, dağlık tepeden inerek yolumuza devam ediyoruz. Bir yandan çektiğim fotoğraflara bakarken bir yandan da dünyalarımız arasındaki farkı düşünmeden edemiyorum.