Fotoğraf baktığımız, zaman zaman geçtiğimiz ama genellikle gördüğümüz ve durup değerlendirdiğimiz bir süreçtir…
Kişisel bakış :
Fotoğrafta kişisel bir bakış oluşturma, konuya yeteri kadar yakın olmakla başlıyor. Günlük yaşamın içinde, büyük ve ürkütücü bir fotoğraf makinesini insanlara doğrultmadan fotoğraf çekebilme özgürlüğü cep telefonu kameralarıyla hayatımızda yerini alıyor.
Anı yakalamak :
Hiç duraksamadan akıp giden yaşamın içinden özel bir anı yakalamak fotoğrafçının en mutlu olduğu zamandır. En iyi fotoğraflar bazen planlanmamış çekimlerden çıkar. Tamamen rastlantısal fotoğraflar için söylenebilecek bir şey yoktur, konu ‘doğru anda doğru yerde olmak’ kadar basittir. Ancak bir şeyler olacağını hissettiğimiz durumlarda hazır beklersek, şaşırtıcı fotoğraflar ortaya çıkabilir.
Bakış ve gidiş yönü boşluğu :
Fotoğrafta yer alan nesnelerin hareket ve bakış yönünde boşluk bırakılması önemlidir; göz bakış ve hareket yönünü takip eder. Kadrajın ‘içine’ doğru yönelmiş bir hareket izleyiciyi de kadraj içinde tutar. Ana konunun hareket veya bakış yönünde bir noktaya yerleştirilmiş yardımcı öğe, fotoğrafı inanılmaz ölçüde zenginleştirir. Göz ilk önce ana öğeyi yakalar, onun gözlerine yönelir, bakışını takip eder ve ikincil öğeye ulaşır.
Belrginlik :
Fotoğrafçının iletmek istediği mesajın izleyici tarafından rahatça anlaşılabilmesi için her şeyden önce fotoğrafta konunun yeterince belirgin olması gerekir. Konunun belirgin olması demek, bir iletişim aracı olan fotoğrafın mesajını en okunaklı biçimde ortaya koyması anlamını taşır. Kenya’daki Masai Mara Ulusal Parkı, Afrika’nın en iyi bilinen safari rotası, kelimenin tam anlamıyla muhteşem bir doğa koruma alanıdır. En yükseğe zıplayanın, en iyi savaşçı olduğuna inanılır.
MASAİ MARA DOĞA PARKI, KENYA Çekim hızı : 1/108 Diyafram : f/2.4 ISO : 64
Biçim ve Form :
Seçilen konunun biçimini ortaya çıkaran dış hatlarının açık ve net ayırt edilebilmesi büyük önem taşır. Algılamada karışıklıkyaratabilecek çekim açısı ve ayrıntılardan, birbiriyle karışabilecek yan yana gelmelerden kaçınmak gerekir. İstenen formun bütün açıklığıyla belirdiği yerden çekim yapılmalıdır. Siluet çekimlerinde dış hatların olabildiğince belirgin olması büyük önem taşır.
UZUNDERE, ERZURUM Çekim hızı : 1/143 Diyafram : f/2.4 ISO : 64
Boyutlar :
Büyük ya da küçük, çekilen konunun boyutlarını göstermek için, çerçeve içinde tanıdık bir nesneye gereksinim duyulur. Referans olanağı sağlayan görsel ölçütler konuyu doğru biçimde algılamamızı sağlar.
PINAR DEL RIO, KÜBA Çekim hızı : 1/376 Diyafram : f/2.2 ISO : 100
Bütünlük :
Çekilen her fotoğrafın bir mesaj ilettiği gerçektir. Fotoğrafta ana konu ve bunu destekleyen öğeler bir bütünlük içerisinde düzenlenmelidir. Fotoğrafta ikincil veya daha fazla mesajın ortaya çıkmasına yol açacak düzenlemelerden kaçınmak, kompozisyonda tüm öğelerin ana konu gözetilerek şekillenmesine gayret etmek gerekir.
KATMANDU, NEPAL Çekim hızı : 1/1471 Diyafram : f/2.2 ISO : 100
Doğal Çerçeve :
İzleyicinin gözünü yönlendirmek için çerçeve kullanmak etkili bir yoldur. Çerçeveler, gözü nereye bakacağı konusunda yönlendirir. Kadrajın kendi çerçevesinin bu işi göreceğini kabul etmek de olasıdır, ancak aynı etkiyi yapmaları zordur. Bir fotoğraf kompozisyonu oluştururken, çevredeki bir nesne ile çerçevelemek hem konuyu doğal çevresiyle gösterir hem de izleyici gözünün bu çerçeve dışına çıkmasını önler.
BÜYÜK KEMİKLİ BURNU, ÇANAKKALE Çekim hızı : 1/158 Diyafram : f/2.4 ISO : 64
Çerçeveyi doldurmak :
Fotoğrafta konuyla ilişkili olmayan boşluklar yer alıyorsa dikkat dağıtmaktan başka işe yaramayacaktır. Konuya olan uzaklığımızı azaltıp, konunun tüm çerçeveyi doldurmasını sağlayabiliriz.
PINAR DEL RIO, KÜBA Çekim hızı : 1/132 Diyafram : f/2.2 ISO : 64
Denge :
Fotoğrafta denge, ana öğe ile yardımcı öğeler arasında, boyut, renk, ton, biçim ve kontrast uyumunun sağlanması anlamına gelir. Fotoğrafta farklı renk ve parlaklık değerlerinin oluşturduğu kümelere leke denir. Kadraj içinde bu lekelerin kapladıkları alan büyüklüğü ile renk ve parlaklık değerlerinin uyumu dengeyi sağlar.
PINAR DEL RIO, KÜBA Çekim hızı : 1/150 Diyafram : f/2.2 ISO : 250
Derinlik :
Fotoğraf, sadece eni ve boyu olan, iki boyutlu bir görsel yüzeydir. Üçüncü boyut olan derinlik algısının fotoğrafa kazandırılabilmesi ona değer katar. Bir fotoğrafı izlerken bazı öğelerin yakında, bazı öğelerin daha uzakta olduğunu anlayabiliyorsak o fotoğrafta derinlikten söz etmek olanaklıdır. Perspektif, net alan derinliği, ışık ve gölgelerin yönü, hareket algısı gibi öğelerin kontrol edilmesiyle fotoğrafa derinlik kazandırılır. 
BOZDOĞAN KEMERİ, İSTANBUL Çekim hızı : 1/1410 Diyafram : f/2.2 ISO : 100
Dinamizm :
Kompozisyonda dinamizm kadraj içinde hareket ve eylem duygusu içindeki fotoğrafik öğeleri tanımlar. Kompozisyonun durağan ve sıkıcılıktan uzak olması demektir. Dinamizm yalnızca hareket eden nesnelerin fotoğrafını çekmek anlamına gelmez; durağan nesnelerle de dinamik bakış açısı yakalamak olanaklıdır.
BAKSI MÜZESİ, BAYBURT Çekim hızı : 1/25 Diyafram : f/2.4 ISO : 250
Doku :
Fotoğrafta dokuyu ortaya çıkaran bakış yüksekliği, tam uygun pozlama ve gölgelerdir. Dolayısıyla ışığın nesneye dik olarak düştüğü ve gölgeleri yok ettiği aydınlatma biçimi doku görüntülemek için uygun değildir. Fotoğrafta bazen tek bir ağaç yaprağının yüzey yapısı dokuyu oluştururken, bazen de geniş bir orman görüntüsünde birçok ağacın birlikte yer alması doku olabilir. Belirgin bir doku genellikle beraberinde ritim algısını da içerir.
BÜYÜKADA, İSTANBUL Çekim hızı : 1/109 Diyafram : f/2.4 ISO : 50
Farklı bakış açıları :
Bir fotoğrafı birden farklı açıdan çekmek olanaklıdır. Çekim açımızı değiştirmek bize farklı kompozisyon olanakları sunar.
PATAN, NEPAL Çekim hızı : 1/77 Diyafram : f/2.2 ISO :
PATAN, NEPAL Çekim hızı : 1/81 Diyafram : f/2.2 ISO : 100
Grafik :
Fotoğraf içinde yer alan bir öğenin biçimi ya da birden fazla öğenin dizilişi bazen izleyiciye çok tanıdık gelen belirli şablonları anımsatır. Harf ve semboller ile daire, üçgen gibi geometrik şekiller izleyici için tanıdıktır ve hemen dikkati çeker. Benzeri grafik şablonlardan yararlanmak kompozisyonun gücünü artırır, izleyiciyle arasındaki bağı kuvvetlendirir.
ÇAVUŞİN, NEVŞEHİR Çekim hızı : 1/33 Diyafram : f/2.4 ISO : 200
Gece çekimi :
Gündüz gördüğümüz ve fotoğrafladığımız birçok sahneyi gece görüntülemek apayrı etkiler yaratır. Karanlık, sahnede istenmeyen alanları gizlemiş, daha yalın fotoğraflar ortaya çıkmasına olanak sağlamıştır. Şehir ışıkları, uzamış araba farları, ay ve yıldızlar alışılmışın dışında kompozisyonlar yaratmamıza yardımcı olur. Gece çekimi demek her şeyden önce uzun pozlama anlamına gelir. Cep telefonunuzu sabitleyebileceğiniz bir üçayak ve zamanlayıcı kullanımı ile harika gece fotoğrafları çekebilirsiniz. Cep telefonu kameranızın ayarını gece moduna getirmeniz yeterlidir. Makineniz gece çekim için gerekli ayarları kendisi belirler.
İSTANBUL Çekim hızı : 1/2 Diyafram : f/2.2 ISO : 200
Yalınlık :
Bir fotoğrafta, ana öğenin yanında birçok öğe yer alır. Fotoğraf makinesi, gördüğünü film üzerine aktardığından, ana konuyu destekleyen öğelerin dışında kalan öğelerin, fotoğraf karesinden çıkarılması gerekmektedir. Fotoğrafı sadeleştirmek en az öğe ile en iyiyi anlatmaktır. Bu sisteme ayıklayıcı yöntem adı verilir. Fotoğraf karesinde olmasını istemediğimiz öğelerin temizlenmesi ya da konu içindeki ağırlığının azaltılması fotoğrafı yalınlaştırır.
SAHRA ÇÖLÜ, FAS Çekim hızı : 1/1389 Diyafram : f/2.2 ISO : 50
Ayrıntılar :
Tek bir kare içinde her şeyi göstermek yerine, konuyu ayrıntılarla anlatabilirsiniz. Bazen parça, bütünden daha güzel olabilir ve daha çok şey anlatabilir. Kendi içinde bütünlüğü ve kompozisyon zenginliği olan her ayrıntı kümesi ilginç bir fotoğraf karesi olabilir. Mimari detaylar, doğadaki bin bir çeşit küçük oluşum, eşyalar, giysi ve takılar ayrıntı fotoğraflarına örnektir.
NAKURU DOĞA PARKI, KENYA Çekim hızı : 1/126 Diyafram : f/2.4 ISO : 64
Arka planlar :
Fotoğrafta arka plan çok büyük değer taşır. Dikkati dağıtmayan sade bir arka plan her zaman tercih edilmelidir. Karışık bir arka fon anlatılmak istenilen konuyu bozabilir. Bu yüzden mümkün olduğunca karışık bir arka plandan kaçınmak doğrudur. Arka plan asıl konuyu öne çıkardığı gibi, konu ve mekan hakkında bilgi vererek fotoğrafta tamamlayıcı işlev görür.
BHAKTAPUR, NEPAL Çekim hızı : 1/66 Diyafram : f/2.2 ISO : 100
Perspektif :
Perspektif yakındaki nesnelerin büyük, uzaktaki nesnelerin küçük görünmesi şeklinde özetlenebilir. Tüm yüzey sanatlarında derinliği ifade etmenin en etkili yöntemlerinden birisidir. Perspektif etkisinden yararlanarak bazı öğelerin vurgulanması sağlanabilir. Geniş açılı objektiflerin perspektifi alabildiğine abartma etkisi vardır, yakındaki nesneleri daha yakın ve olduğundan büyük, uzaktaki nesneleri daha uzak ve küçük gösterir.
SARDES SALİHLİ, MANİSA Çekim hızı : 1/1332 Diyafram : f/2.2 ISO : 100
Renkler :
Görsel anlatımlı sanatların hepsinde geçerli olan renk diğer kompozisyon öğeleriyle birlikte fotoğrafın temel unsurlarından birisini oluşturur. Uyum ve zıtlıklar konularında olduğu gibi, birbirini destekleyen renkler kullanılarak kompozisyonda olgunluk sağlanabilir ya da kontrast renkler bir arada kullanılarak belirgin ve ilgi çekici düzenlemeler yapılabilir.
FINDIKLI, İSTANBUL Çekim hızı : 1/551 Diyafram : f/2.2 ISO : 100
Ritim :
Kadraj içinde benzer yapıdaki çizgi, şekil, renk ve lekelerin birbirini izler biçimde bulunmasına ritim adı verilir. Kompozisyonda en değerli öğelerden biridir çünkü fotoğrafa görsel bir enerji katar. Şekil ile ritim arasındaki yapısal temel farklılık da buradadır, çünkü ritimdeki tekrarlar belli bir yönde hareketi ifade ederler
PHEWA GÖLÜ, POKHARA, NEPAL Çekim hızı : 1/1460 Diyafram : f/2.2 ISO : 100
Portreler :
Fotoğrafı çekilen kişinin iç dünyasını yansıtan, ruh halini, duygularını aktarmayı konu edinen fotoğraf portredir. Bir anlamda kişiliği yansıtmak hedeflenir. İnsanların doğal halleriyle, o sıra yaptıkları işin başında, özellikle poz vermeden, habersiz çekilmeleri değer taşır. Portre fotoğrafçılığı insan ilişkileri ve iletişim üzerine kuruludur. Karşılaştığınız insanlarla önce tanışıp konuşmak, sohbet etmek, doğallık içinde fotoğraf çekmek önemlidir.
KATMANDU, NEPAL Çekim hızı : 1/978 Diyafram : f/2.2 ISO : 100
NAIVASHA GÖLÜ, KENYA Çekim hızı : 1/386 Diyafram : f/2.4 ISO : 64
Uygun an :
Bütün kompozisyon öğeleri gözetilerek yapılmaya çalışılan bir çekimde zamanlama doğru değilse ortaya çıkan fotoğraf da doğru olmaz. Fotoğrafta hareket dahil, her şeyi anlatmak için tek bir şansımız vardır: Deklanşöre bastığımız an. Eğer, saniyenin kesirleri kadar bile yanılırsak olayı kaçırırız ve fotoğraf tam olması gereken anı anlatamaz. Kritik anı kaçırmamak için netleme, pozlama değerleri ve diğer ayarlar önceden yapılmış ve konu büyük dikkatle izleniyor olmalıdır ki tam zamanında deklanşöre basılabilsin. Konu hakkında önceden bilgi sahibi olmak ve neyin ne zaman gerçekleşeceğini hissetmek ya da bilmek size yardımcı olur.
PHEWA GÖLÜ, POKHARA, NEPAL Çekim hızı : 1/819 Diyafram : f/2.2 ISO : 100
Uyum :
Kompozisyon içindeki iki ya da daha çok nesnenin birbirini renk, biçim, hareket ve anlam bakımından desteklemesi demektir. Bir fotoğrafta konuyu oluşturan elemanlar arasındaki bağlantı o kompozisyonun uyumunu meydana getirir.
GALLE, SRI LANKA Çekim hızı : 1/33 Diyafram : f/2.4 ISO : 200
Altın oran :
Kadrajı yatay ve düşeyde üçer eşit parçaya ayıran iki yatay, iki düşey çizgi çizersek bu çizgilerin dört adet kesişme noktası olur ve bu noktalara ‘altın nokta’ denir. Bu, belki de kompozisyon kurallarının en etkilisidir. Doğanın estetik dengesi ve insanlığın binlerce yıllık göz alışkanlığıyla nesnelerin bu noktalara yerleştirilmiş olması daha kolay benimsenir. Dolayısıyla bir kompozisyon kuralı olarak fotoğrafta ilgi merkezinin yerleştirileceği en uygun yerler bu altın noktalara yakın bölgelerdir. Tersine, fotoğrafta konu yaklaşık ortaya yerleştirilmişse fotoğraf ilgi çekici olmaktan uzak, ruhsuz, durağan, sıkıcı ve donuk olarak algılanır. Konuyu kenara doğru hafifçe kaydırmak tüm her şeyi değiştirebilir.
NAKURU DOĞA PARKI KENYA Çekim hızı : 1/100 Diyafram : f/2.4 ISO : 50
İlgi merkezi :
Gözün ilk olarak algılayacağı güçlü bir ilgi merkezi önem taşır. Fotoğrafı çekmeden önce bir temel ilgi merkezi tanımlanmalı ve kompozisyon buna uygun biçimde şekillendirilmelidir. Hangi nesnenin başat önemde olduğuna karar vermek ve onu vurgulayacak biçimde görsel düzenleme içinde olmak gerekir. Bu anlamda fotoğrafı çekerken iki soru sorulmalı ve karşılığında iki yanıt aranmalıdır:
- Bu fotoğrafın mesajı nedir?
- Bu mesajı iletmenin en iyi yolu hangisidir?
Yanıtlar, ilgi merkezini tanımlamayı ve onun kadrajda nereye yerleştirileceğini belirleyecektir.
MAMA HATUN TÜRBESİ, ERZİNCAN Çekim hızı : 1/225 Diyafram : f/2.4 ISO : 64
Yaşam öğesi :
Bir fotoğrafta yaşam öğesinin varlığı, tüm her şeyi değiştirecek güçtedir. Cansız bir doğa parçası içindeki yaşam öğesi en güçlü zıtlık unsurudur. Kalabalık bir alana girince tanıdık bir yüz görünceye kadar kendimizi yabancı hissederiz. Tanıdık bir varlık bizim ortamdaki yabancılığımızı giderir. İnsan gözü hafızasında yer alan bilgiden yola çıkarak yeni şeylere uyum sağlar.
MERZOUGA, FAS Çekim hızı : 1/968 Diyafram : f/2.2 ISO : 100
Mimari yapılar :
Özellikli mimari yapıları görüntülemek herkesin yaptığı bir şeydir. Yapıları farklı açılardan çekmek, bir yaşam öğesiyle desteklemek fotoğrafınıza çok şey katar.
KULELİ ASKERİ LİSESİ, İSTANBUL Çekim hızı : 1/968 Diyafram : f/2.2 ISO : 100